[FILM] Rokowania w przypadku raka prostaty

Zobacz film edukacyjny, który dotyczy roli prostaty w organizmie mężczyzny oraz najczęstszych chorób tego narządu, ze szczególnym uwzględnieniem raka gruczołu krokowego. Omawiane są czynniki ryzyka, metody wczesnego wykrywania (PSA, badanie per rectum), diagnostyka obrazowa oraz podejścia terapeutyczne. Podkreślana jest rola wczesnej diagnozy w poprawie rokowań oraz znaczenie indywidualizacji leczenia w zależności od wieku i stanu ogólnego pacjenta.

Materiał polecamy w szczególności urologom, lekarzom rodzinnym / internistom kierującym na diagnostykę oraz onkologom / radioterapeutom zajmujący się leczeniem raka prostaty

Korzyści z obejrzenia filmu:

1. Aktualizacja wiedzy o standardach wczesnego wykrywania raka prostaty (PSA, per rectum, rezonans, biopsja fuzyjna).
2. Zrozumienie kryteriów kwalifikacji pacjentów do leczenia radykalnego i aktywnego nadzoru.
3. Możliwość skuteczniejszej edukacji pacjentów i podejmowania decyzji klinicznych opartych o ryzyko i przewidywaną długość życia.

Film może również być pomocny dla pacjentów w:

1. Zrozumieniu, czym jest prostata i dlaczego warto ją badać, nawet przy braku objawów.
2. Zwiększeniu świadomość metod diagnostycznych oraz czynników ryzyka, co może zachęcić do profilaktycznych badań.
3. Lepszym przygotowaniu do rozmowy z lekarzem i podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących leczenia.

Skrót transkrypcji – 5 kluczowych informacji: 

1. Rola prostaty:          
   Prostata (gruczoł krokowy) to narząd znajdujący się w miednicy mniejszej mężczyzny, odpowiadający za produkcję części płynu nasiennego. Leży blisko pęcherza i odbytnicy.
2. Częste choroby prostaty:   
   Wyróżniamy trzy główne problemy: łagodny rozrost gruczołu krokowego, stany zapalne oraz nowotwory (w tym rak prostaty).
3. Znaczenie badań profilaktycznych:         
   Rak prostaty często rozwija się bezobjawowo, dlatego ważne są badania przesiewowe: PSA oraz badanie per rectum. Wczesne wykrycie zwiększa szansę na skuteczne leczenie.
4. Diagnostyka zaawansowana:        
   W przypadku podejrzenia raka wykonywane są rezonans magnetyczny oraz biopsja fuzyjna. Określa się też stopień złośliwości (skala Gleasona) i stadium zaawansowania.
5. Leczenie i rokowanie:         
   W zależności od wieku, stanu zdrowia i stopnia zaawansowania nowotworu stosuje się: aktywny nadzór, leczenie chirurgiczne, radioterapię, leczenie hormonalne lub chemioterapię. Wczesna diagnoza znacznie poprawia rokowania.

Poniżej transkrypcja filmu: Rokowania w przypadku raka prostaty – dr n. med. Andrzej Lewicki – urolog

„Jednym z częstszych pytań, które słyszymy w gabinecie urologicznym jest pytanie, po co w ogóle mężczyźnie potrzebna jest prostata?

Jest to narząd położony w miednicy mniejszej, zaliczany do narządów układu płciowego, a odpowiedzialny za produkcję plazmy nasiennej, a więc niezbędny nam do prokreacji.

Jednakowoż prostata, zwane inaczej sterczem czy gruczołem krokowym, może podlegać również zmianom chorobowym o różnym zakresie, od łagodnego rozrostu przez stany zapalne do raka gruczołu krokowego, który ma być tematem naszej dzisiejszej rozmowy.

Dane epidemiologiczne wskazują, że nowotwory złośliwe są odpowiedzialne za około 25% zgonów w męskiej populacji. Rak gruczołu krokowego jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem złośliwym u mężczyzn. Jest to około 23% całej męskiej onkologii i szacuje się, że co roku około 15 tysięcy mężczyzn słyszy rozpoznanie raka gruczołu krokowego.

Rak prostaty stosunkowo długo pozostaje chorobą bezobjawową. Szacuje się, że od pojawienia się pierwszych komórek nowotworowych w obrębie prostaty do jawnego klinicznie nowotworu może minąć od kilku do kilkunastu lat. Mamy więc pewne okienko czasowe, które umożliwia nam zdiagnozowanie tego nowotworu na wczesnym etapie i mamy ku temu narzędzia.

Dla tych narzędzi należy badanie krwi, badanie PSA, to jest badanie specyficznego enzymu sterczowego, które może nam podpowiedzieć, czy w nowotworze rozwija się złośliwy nowotwór. Drugim badaniem jest badanie palcem przez odbytnicę, w którym poszukujemy nieprawidłowości w konsystencji gruczołu krokowego.

Jeżeli chodzi o badanie PSA, zaleca się, aby oznaczać u wszystkich mężczyzn po 50 roku życia, ale wytyczne europejskie mówią, żeby w przypadku obciążeń rodzinnych, czy w przypadku osób rasy czarnej, które mają zwiększone ryzyko powstawania raka gruczołu krokowego, te pierwsze PSA powinno oznaczać się już po 45 roku życia, a u mężczyzn z udowodnionymi mutacjami genetycznymi w rodzinie, np. BRCA2, zaleca się, żeby było to nawet po 40 roku życia.

Ja muszę powiedzieć, że w swojej praktyce miałem już pacjentów, którzy mieli zaawansowane nowotwory gruczołu krokowego nawet w wieku 33 czy 35 lat. Jednak nie wszystkie nowotwory można zdiagnozować dzięki badaniu PSA, bo to jest marker, który ma zarówno swoje fałszywie dodatnie, jak i fałszywie ujemne elementy.

No i drugim elementem, który na co dzień stosują urolodzy w swoich gabinetach, jest badanie palcem. Jeżeli chodzi o badanie palcem przez kiszkę stolcową (odbytnicę), czyli tzw. badanie per rectum. Powszechnie wykonywane w gabinetach urologicznych ocenia się, że tutaj przy pomocy tego badania diagnozujemy około 18% nowotworów, niezależnie od wartości badania PSA.

W przypadku nieprawidłowości, czy w badaniu PSA, czy w badaniu palpacyjnym, uruchamiamy dalszą diagnostykę, która obejmuje badania obrazowe. Jest to rezonans magnetyczny gruczołu krokowego, no i dalej biopsję gruczołu krokowego, która najczęściej ma charakter obecnie biopsji fuzyjnej, czyli sterujemy rezonansem, obrazami rezonansu, w taki sposób, aby pobrać wycinki z miejsc niebezpiecznych w gruczole krokowym.

Podobnie jak w przypadku innych nowotworów złośliwych, również w przypadku raka gruczołu krokowego, wcześniejsze rozpoznanie daje większą szansę na całkowite wyleczenie.

W przypadku nowotworów ograniczonych do narządu, do samego gruczołu krokowego, szansa na przeżycie pięcioletnie naszego pacjenta jest bliska 100%, jeżeli podejmiemy leczenie radykalne – oczywiście.

Natomiast jeżeli rozpoznamy choroby na etapie już zmian przerzutowych, niestety ta szansa na przeżycie pięciu lat spada do poziomu 30%.

Jeżeli chodzi o raka gruczołu krokowego, to istnieje tu koncept tak zwanych raków istotnych klinicznie i raków bez znaczenia klinicznego. Nowotwory bez znaczenia klinicznego, o niewielkim stopniu złośliwości, przy niewielkim poziomie PSA, zwykłym nie przekraczającym 10%, często niewyczuwalne palpacyjnie, mają niewielki potencjał agresywności, niewielką zdolność do tworzenia przerzutów i mogą być jedynie monitorowane bez potrzeby podejmowania agresywnych działań leczniczych.

No i tak zwane raki dużego ryzyka o najbardziej agresywnym przebiegu. Nowotwory o wyższym stopniu złośliwości, to jest suma Gleasona od 7 w górę, czyli od 7 do 10, na PSA przeważnie powyżej 10. Nowotwory wyczuwalne w badaniu palpacyjnym, widoczne w badaniach obrazowych, to są nowotwory, które potencjalnie mają możliwość tworzenia przerzutów, no i obejmujące oba płaty, czy nawet wychodzące poza obręb gruczołu krokowego.

Biorąc pod uwagę stan zdrowia chorego, możemy kwalifikować chorego do leczenia radykalnego. Leczenie radykalne obejmuje w postaci leczenia. Jest to leczenie chirurgiczne, czyli wycięcie gruczołu krokowego, prostatektomia radykalna, lub radioterapię. Każda z tych metod wiąże się z pewnymi działaniami niepożądanymi, z pewnymi działaniami ubocznymi, na które niejako pacjent musi się godzić trafiając na takie leczenie.

Warto zwrócić uwagę, że rak gruczołu krokowego z chorobą rozwijającą się stosunkowo powoli, w związku z czym uważa się, że korzyść z leczenia radykalnego odnoszą ci pacjenci, których przewidywana długość życia wynosi powyżej 10 lat. W przypadku pacjentów poniżej, w których przewidywana długość życia na podstawie specjalnych ku temu wyznaczonych kwestionariuszy czy nomogramów, dostępnych w internecie, wynosi poniżej 10 lat. Na ogół nie kwalifikujemy do leczenia radykalnego, ponieważ ci pacjenci po prostu nie odniosą korzyści z tego typu postępowania, a będą narażeni na pewne powikłanie. Wtedy podejmujemy taktykę, która nosi nazwę bacznej obserwacji.”