Czym jest skala Gleasona?
Skala Gleasona to parametr określający stopień złośliwości raka prostaty. Jego nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego histopatologa Donalda Gleasona, który w latach 60tych w celu ujednolicenia opisów oglądanych pod mikroskopem obrazów opracował skalę pozwalającą na łatwe opisywanie stopnia złośliwości raka prostaty.
W 2005 roku odbyła się Międzynarodowa Konferencja Towarzystwa Patologii Urologicznej (ISUP) wiodącego na świecie gremium patologów, podczas której ustalono i wytyczono nowe standardy dotyczące oceny materiału tkankowego pochodzącego ze stercza. Obecnie skala Gleasona obejmuje wzorce w przedziale 6 – 10. Jest to główny czynnik prognostyczny, stosowany w przypadku uzyskania pozytywnej próbki z biopsji prostaty.
Liczby 1-5 w skali Gleasona to obraz tkanki nowotworowej w powiększeniu. Komórki nowotworowe oznaczone numerem 1 to komórki wysokozróżnicowane, a swoją budową przypominają zwyczajne komórki prostaty. Niższy stopień w skali Gleasona oznacza również wolniejszy rozwój i mniejszą tendencję do przerzutów. Numer 5 na skali Gleasona to niskozróżnicowane, agresywne komórki rakowe z dużą tendencją do rozprzestrzeniania się. Suma Gleasona określa też prawdopodobieństwo wystąpienia przerzutów.
Według najnowszych wytycznych ocenianemu pod mikroskopem utkaniu raka prostaty nadaje się jeden z trzech stopni złośliwości: wzór 3, 4 lub 5. Wartość wyższa oznacza wyższą złośliwość. Wynik podaje się jako Gleason score, czyli równanie sumujące dwa najpowszechniej występujące w preparacie wzory złośliwości. Jako pierwszy składnik sumy zapisuje się wartość liczbową wzoru najpowszechniej stwierdzanego w preparacie. Jako drugi składnik podaje się wartość drugiego najpowszechniej stwierdzanego wzoru.
Przykładowo:
Najpowszechniej stwierdzony wzór: 4
Drugi najpowszechniej stwierdzony wzór: 5
Wynik w skali Gleasona: 9 (4+5)
Uwaga: Skala Gleasona nie może być stosowana u pacjentów, którzy przeszli już terapię hormonalną, radioterapię ze źródeł zewnętrznych lub brachyterapię.
Skala Gleasona - znaczenie
Biopsja prostaty to jedyna procedura medyczna, która może ostatecznie potwierdzić diagnozę raka prostaty. Materiał pobrany za pomocą biopsji gruczołu krokowego wykonanej pod kontrolą USG jest wysyłany do laboratorium, a następnie analizowany przez doświadczonego patomorfologa, który z kolei wystawia raport.
Wynik Gleasona jest kluczowym elementem danych, które urolog może wykorzystać do postawienia dokładnej diagnozy progresji raka i podjęcia odpowiedniej decyzji o wyborze strategii leczenia.
Podczas jednej biopsji gruczołu krokowego możliwe jest pobranie kilku próbek. Kiedy rak rozprzestrzenia się w prostacie, znane są one jako „biopsje systematyczne”; gdy są pobierane z podejrzanego obszaru zidentyfikowanego za pomocą obrazowania medycznego, takiego jak MRI, nazywane są "biopsjami celowanymi".
Należy jednak zauważyć, że w przypadku biopsji systematycznych niski lub zerowy wynik w skali Gleasona nie wyklucza obecności nowotworu.
Biopsja fuzyjna prostaty pod kontrolą fuzji obrazu TRUS i MRI pozwala na precyzyjną "nawigację" w trakcie jej wykonywania. Biopsje fuzyjne prostaty polega na tym, że lekarz korzysta z obrazowania rezonansem magnetycznym prostaty do pobierania wycinków z precyzyjnie określonych, podejrzanych, obszarów.
Co oznacza wynik w skali Gleasona?
Objaśnienia przykładowych wyników w skali Gleasona:
6 punktów w skali Gleasona
Najniższy możliwy wynik dla raka prostaty wykrytego w biopsji. Raki poziomu 6 nie są agresywne i postępują powoli.
Niski poziom złośliwości raka.
7 punktów w skali Gleasona
Zgodnie z metodologią Gleasona, nowotwory o stopniu złośliwości 7 mogą nie być agresywne, ale mogą mieć potencjał. Przy określaniu wyniku w skali Gleasona istotne jest również określenie, który element jest dominujący; GS „4 + 3” nie jest równoważny „3 + 4”.
Zapis 3 + 4 = 7
Rozponanie - Nieagresywna postać raka.
Grupa ryzyka - Korzystne umiarkowane ryzyko.
Zapis 4 + 3 = 7
Rozpoznanie - Potencjalnie agresywny rak z szybkim postępem choroby.
Grupa ryzyka - Niekorzystne umiarkowane ryzyko.
8,9 i 10 punktów w skali Gleasona
Raki z wynikiem 8 w skali Gleasona lub wyższym są uważane za agresywne, z tendencją do szybkiego postępu. Im bliżej maksymalnego wyniku 10, tym wyższy stopień złośliwości guza.
Grupa ryzyka - Wysoka
Nowa klasyfikacja ISUP
Więcej informacji o niniejszej publikacji znajduje się pod następującym linkiem:
W listopadzie 2014 roku Międzynarodowe Towarzystwo Patologii Urologicznej (ISUP) zebrało się, aby ratyfikować aktualizację systemu stosowanego do klasyfikacji raka prostaty.
65 ekspertów i 17 lekarzy, którzy wzięli udział w konferencji, zatwierdziło nową metodę klasyfikacji, opartą na danych uzyskanych z John Hopkins Hospital (Baltimore, Maryland, USA).
Nowa metoda, która jest o wiele bardziej przejrzysta i łatwiejsza do zrozumienia dla pacjentów, znana jest jako „grupa złośliwości wg ISUP - Międzynarodowego Towarzystwa Histopatologicznego” i obejmuje poziomy 1–5.
Nadal opiera się na wyniku Gleasona, ale koryguje jego główne wady.
| Grupa ryzyka | Grupa złośliwości wg ISUP | Skala Gleasona |
|---|---|---|
| Niska | Grupa 1 | ≤ 6 |
| Korzystne umiarkowane ryzyko | Grupa 2 | 7 (3+4) |
| Niekorzystne umiarkowane ryzyko | Grupa 3 | 7 (4+3) |
| Wysoka | Grupa 4 | 8 |
| Wysoka | Grupa 5 | 9-10 |
